Ongeveer een op de drie leerlingen in het voortgezet onderwijs heeft last van werkdruk door school, een verdubbeling in twintig jaar. De meeste last ervaren leerlingen in de bovenbouw en in havo en vwo. Vergeleken met jongens vinden meisjes school weliswaar leuker, maar ze ervaren wel meer werkdruk.

Leerlingen leggen de lat hoog

Die werkdruk bestaat vooral uit het gevoel niet te mogen falen: in één keer de juiste keuze maken, goede cijfers halen en voldoen aan de hoge verwachtingen van hun omgeving. Jongeren zeggen stress te ervaren door te veel toetsen en te veel huiswerk. Ook een bijbaan kan zorgen voor stress. Maatschappelijke ontwikkelingen, zoals de toenemende invloed van sociale media, kunnen oorzaken zijn van werkdruk, maar de feitelijke relaties tussen deze factoren en de ervaren werkdruk zijn nauwelijks wetenschappelijk onderzocht.

Leren omgaan met stress en sociale steun stimuleren

Scholen kunnen best wat doen om stress en werkdruk te verminderen. Zo lijken stressmanagementprogramma’s leerlingen te helpen om hun emoties beter te reguleren. Ook mindfulness of meditatielessen kunnen daaraan bijdragen. Er zijn positieve effecten te zien van dergelijke programma’s, hoewel de onderzoeken die hiernaar gedaan zijn niet altijd goed met elkaar zijn te vergelijken.
Leerlingen verwerken aan school gerelateerde stress vooral door er met hun ouders over te praten, erover na te denken en hun vrienden om hulp te vragen. Sociale steun is dus belangrijk. Mentoren zouden hier mogelijk een ondersteunende rol in kunnen hebben door leerlingen meer te stimuleren om met hun omgeving te praten.

Voorzichtig zijn met toetsdruk

Ook toetsen kunnen een stressfactor zijn. Daarom is het belangrijk dat leraren daar zorgvuldig over communiceren. Als je steeds benadrukt hoe belangrijk een toets is voor de toekomst van een leerling, werkt dat contraproductief. Om angst voor toetsen en een slecht cijfer weg te nemen is het beter om aan te sluiten bij de kennis en behoeften van de leerling en individuele hulp aan te bieden. Verdere tips om de werkdruk te verlagen zijn:

  • Probeer de hoeveelheid toetsen en huiswerk te verminderen.
  • Bied een proeftoets aan om leerlingen te helpen met hun voorbereiding.
  • Bied hulp bij het maken van planningen en overzichten van wat leerlingen moeten doen.
  • Plan toetsen liever niet in het eerste uur in maar later op de dag, zodat leerlingen er beter uitgerust aan beginnen.

Voor het volledige rapport en de geraadpleegde bronnen zie: [QR-code]

https://www.kennisrotonde.nl/vraag-en-antwoord/werkdruk-leerlingen-voortgezet-onderwijs

Niek van den Berg is kennismakelaar bij de Kennisrotonde en Carolien Nout is redacteur.