Iedere dag begint bij Tiener College met een Pick Me Up, een start met alle leerlingen die van een leraar, een leerling of een gast een bijzonder verhaal horen. Leraren portretteren in de PMU´s grote namen uit de wereldgeschiedenis of verdiepen op een aanschouwelijke manier thema´s. Regelmatig laten ze bijzonder filmmateriaal zien, demonstreren ze proeven of testen ze de kennis van de leerlingen. Leerlingen presenteren in de PMU´s eigen projecten. Gasten vertellen over hun beroep, zoals een burgemeester, een sportpsycholoog en een cameraman deden. Deze vorm van samen starten, direct activeren, gemeenschappelijkheid creëren, leerde het Tiener College kennen bij Big Picture Learning. Kort voor de start van ht Tiener College in 2012 waren ontwikkelaars en leraren een week te gast bij BPL-scholen in de V.S.

Ochtendprogramma

Na de PMU starten de leerlingen in een plankring. De leergroepbegeleiders (een leraar uit basisonderwijs, een leraar uit voortgezet onderwijs) bespreken de activiteiten van de dag en de leerlingen kiezen taken voor de tijd die ze zelf invullen. Leerlingen leren veel van het dagelijkse beroep op planvaardigheden. Ze worden goed begeleid in het steeds méér zelf keuzes maken. Thom (12): ‘Ik leer hierdoor echt na te denken waarom ik mijn taken op een bepaalde manier doe.’

Na het plangesprek start het ochtendaanbod dat steevast bestaat uit rekenen en taal. De leerlingen krijgen instructie in vaste kleine groepen. De instructies van de groepen verschillen in niveau, lengte, vorm en gevraagde zelfstandigheid. Afhankelijk van hun vorderingen kunnen leerlingen overstappen naar een andere instructiegroep. Verder komen er elke dag vakspecialisten naar het Tiener College voor vakken als wiskunde, Frans en Duits. Het Tiener College heeft een continurooster. Tussen de middag lunchen de leerlingen op school en besteden ze een deel van de tijd aan zelf ingeplande taken.

Leergebieden

Iedere middag staat een leergebied op het programma. Dinsdagmiddag gaat het om mens & maatschappij, woensdagmiddag om wetenschap, natuur & techniek en vrijdag om kunst & cultuur. De overige middagen is er extra aanbod en werken leerlingen aan eigen taken. Leerlingen maken bij de leergebieden wekelijks in kleine instructiegroepen kennis met een afgebakend onderwerp. Dat gebeurt op bijzondere manieren, met bijvoorbeeld proeven, vraagstukken, colleges en debatten. De leerlingen maken bij die werkvormen aantekeningen. Daarmee maken ze een eindproduct waarmee ze bewijzen wat ze weten over de onderwerpen. Regelmatig kiezen leerlingen zelf een vorm voor dit bewijsstuk. De dag wordt afgesloten met een gezamenlijke reflectie: in hoeverre zijn de eigen doelen behaald? Leerlingen geven elkaar feedback en bedenken belangrijke tips voor de volgende dag.

Frans in groep 7

Leerlingen die méér uitdaging willen, kunnen verdiepen, verbreden of versnellen. Ze kunnen een onderwerp naar keuze bestuderen. Daarvoor bedenken ze in overleg met een van de leraren een of meer onderzoeksvragen. Hun antwoorden presenteren ze met bijvoorbeeld een werkstuk of een presentatie. Aaron (12): ‘Ik krijg de ruimte om dingen uit te zoeken waarover ik vragen heb. Je krijgt onderwerpen die we allemaal bestuderen, maar je mag daarnaast zelf ook onderwerpen kiezen. Zoals beroepen, wetenschappers en geschiedenis. Ik leer daardoor veel, omdat het over míjn vragen gaat.’ Ook kunnen leerlingen in groep 7-8 vervroegd een start maken met bijvoorbeeld wiskunde of Frans.

Ik krijg de ruimte om dingen uit te zoeken waarover ik vragen heb.

Het is niet ongewoon dat een leerling vanaf groep 7 vakken voortgezet onderwijs volgt. In principe gaan de leerlingen niet verder dan de leerstof van klas 2. Hierna verbreden de leerlingen hun kennis, specialiseren zich in onderdelen of werken toe naar beheersing op een hoger niveau.

Feedback

Leerlingen krijgen geen cijfers voor hun taken maar krijgen van de leraren zo concreet mogelijke feedback. Op die manier stimuleren leraren de leerlingen om uiteindelijk alle doelen te behalen. De doelen staan beschreven in het eigen leerplan van de leerling. Ook hangen ze prominent op bij elke activiteit. De doelen zijn steeds heel concreet. Tussentijds bespreken de leraren werk met de leerlingen. Leerlingen leren daardoor ook steeds meer zelf te beoordelen of een taak voldoet aan criteria en hoe ver hun beheersing van kennis en vaardigheden gaat. Leraren zetten veel peer feedback in door bij projecten tussentijds aan leerlingen te vragen elkaar tops en tips te geven. Merel: ‘We presenteren vaak aan elkaar. Als je anderen een onderwerp uitlegt, leer je nog véél meer. Je stelt jezelf nieuwe vragen.’

Samenwerking leraren

Het curriculum wordt door de leraren samen gemaakt. De drie leergebieden Mens & Maatschappij, Wetenschap Natuurkunde Techniek, en Kunst & Cultuur stemmen hun onderwerpen heel sterk met elkaar af. Ze werken elke drie maanden intensief samen binnen één groot overkoepelend thema. Vaak zijn projecten complementair aan elkaar of één leergebied overstijgend geheel. Leraren geven het leren vernieuwend vorm. Leerlingen maakten bijvoorbeeld in teams een korte speelfilm en een eigen talkshow waarin ze M&M- en WNT-thema´s uitlegden. Leerlingen vormden ook twee maanden een eigen Verenigde Naties waarin over thema´s van de leergebieden werd geleerd en gedebatteerd. Men werkt met zes kernconcepten: leven, wereldburger, ontdekkingen (serie 1) en communicatie, kracht en duurzaamheid (serie 2). Ieder jaar staat een serie kernconcepten op het programma. Rekenen, wiskunde, Engels, Frans en Duits leveren bijdragen met bijvoorbeeld rekentaken, teksten en schrijfopdrachten die te maken hebben met het kernconcept.

Ouderparticipatie

Ouders spelen een belangrijke rol in het onderwijs van het Tiener College. Ze komen driemaal per jaar naar school om het leerplan te bespreken. In die gesprekken vertellen en reflecteren de leerlingen met hun verschillende werkstukken over kennis die ze hebben opgedaan en vaardigheden die ze hebben ontwikkeld. Leraren denken daar samen met leerling en ouders over hoe het leren verder kan worden gestimuleerd. Leraren vragen ouders een actieve rol te nemen in bijvoorbeeld het stimuleren van zelfstandigheid en samenwerken aan sociaal-emotionele doelen van leerlingen. Ook maakt het Tiener College ouders echt partners door thema-avonden over bijvoorbeeld (puber)brein en beweging, meedenken over kernconcepten, bijdragen met gastlessen en mede begeleiden van excursies.

Meerwaarde

Regelmatig brengen lerarenopleidingen, ontwikkelteams van andere scholen, directies en besturen een bezoek aan het Tiener College. Wat hun opvalt is de sterke zelfstandigheid van leerlingen, de ruimte voor leerlingen en leraren om eigen keuzes te maken, de grote nieuwsgierigheid en de voelbare energie. Het Tiener College doet een beroep op creativiteit en zelfstandigheid. Mirja (13): ‘Ik behaal doelen door op allerlei manieren te laten zien wat ik weet. Steeds op een andere manier mogen leren maakt het zo leuk.’ Leerlingen hoeven hier niet per se op voorhand heel sterk in te zijn. Binnen het Tiener College krijgen ze ruimte om dat te onderzoeken en te ontwikkelen. Uiteindelijk wil het Tiener College leerlingen ontwikkelingsvaardig maken. Annemarieke van Son, moeder van een leerling in groep 7: ‘Het Tiener College stimuleert zelfbewustzijn en zelfstandigheid. Ik denk dat kinderen hierdoor leren voor zichzelf te kiezen in plaats van te kiezen voor zaken die anderen van hen verwachten of aan verwachtingen van anderen te voldoen. Ik sta versteld van wat mijn dochter al kan na bijna vier maanden Tiener College. Bijvoorbeeld, daar waar ze op de vorige school eindeloos haar spreekbeurt uitstelde en erg zenuwachtig was om dit voor de klas te doen heeft ze nu al meerdere presentaties voor de klas gedaan en ook tijdens de Pick Me Up. En zonder noemenswaardige zenuwen. In de ruimte die het Tiener College de kinderen geeft om zelf aan de slag te gaan en de ideeën die zij aandragen bewust onderdeel van het leren te maken, zie ik dat kinderen gewaardeerd worden.’

Na het Tiener College

Leerlingen weten na het Tiener College véél meer op welke manieren ze taken en uitdagingen kunnen aanpakken. Ze hebben leren reflecteren op hun werken en handelen, leren werken vanuit feedback en geleerd om zelf eigen werk te beoordelen. Leerlingen hebben bovendien leren werken in kleinere en grotere teams. Wesley (14): ‘Ik heb geleerd heel goed samen te werken en anderen te helpen. Ik heb ook geleerd om meer mijn eigen keuzes te maken. Ik merk dat ik nu sneller keuzes durf te maken.’ Leerlingen weten veel door het werken met kernconcepten, de grote aandacht voor actualiteit en door onderzoek te doen naar eigen leervragen. Ze hebben een brede basiskennis. Leerlingen zijn ‘ruimdenkers’ en ’losmakers’. Ze weten anderen ruimte te geven en ze denken in (nieuwe) mogelijkheden. Na het Tiener College geven leerlingen aan een enorme groei te hebben doorgemaakt. Voor een groep vmbo basis- en kaderleerlingen was het reden om dit schooljaar mee te doen met de eerste klas 3 bij het Tiener College. Ze wilden graag hun persoonlijke leerplan voortzetten. Ze doen de praktijkvakken bij Vakcolleges in Gorinchem en alle theorievakken bij het Tiener College. Sabrina Pronk, ouder van een van de 14+-leerlingen: ‘De kracht van het Tiener College is méér zelfreflectie door de sterke punten van leerlingen extra te belichten en de zwakkere punten extra aandacht te geven op hun eigen niveau. Leerlingen mogen zichzelf zijn. Leergroepbegeleiders stimuleren consequent eigen verantwoordelijkheid en bieden veel mogelijkheden om nog een niveau hoger te kunnen komen.’ Ook binnen de huidige lichting 14-jarigen bij het Tiener College geven leerlingen aan graag door te gaan met klas 3.

Ambitie: van 2 tot 18

Het Tiener College is een programmalijn voor 10 tot 14 jaar. Het Tiener College is georganiseerd in twee stamgroepen: een groep 7-8 en een klas 1-2 met alle niveaus bij elkaar in de groep. Al deze leerlingen van 10-14 jaar doen regelmatig activiteiten samen, zoals korte colleges, workshops en excursies. Alle leerlingen hebben een persoonlijk leerplan met doelen afgestemd op hun ontwikkelingsperspectief en ambities. Na het Tiener College gaan de meeste leerlingen naar de derde klas op een vervolgschool; dit schooljaar heeft het Tiener College een start gemaakt met een eigen derde klas.

De ambitie bij de start van het Tiener College was een fysieke doorlopende leerlijn 2 tot 18 jaar. Met de start van Peuter College voor 2 tot 4 en Junior College met de units 1 (groep 1-3) en 2 (groep 4-6) kwam er een voorloper voor het Tiener College. Dit schooljaar biedt het Tiener College i.s.m. twee scholen in een pilotvorm ook klas 3 vmbo basis en kader aan. Het doel van deze pilot is eindonderwijs vmbo basis en kader en op termijn mogelijk ook voor andere niveaus vo.