Ben je er inmiddels achter waarom we de vmbo’ers niet meenemen naar Spanje? “Dat was ik natuurlijk al. Het achterliggende idee is: kunst en cultuur speelt een prominentere rol in het vwo-onderwijs. Spaanse kunstenaars worden besproken bij ckv, geschiedenis en de kunstvakken, in Barcelona wordt dus ook een bezoek gebracht aan het Picasso Museum, de Sagrada Familia en Park Grüell. Verder komen vwo’ers vaker uit een milieu waar men dit soort reisjes kan betalen.”
Wat was de teneur van de vele reacties op jouw post? “De schoolreisjes gaven volgens velen inderdaad goed weer hoe er over de verschillende leerwegen wordt gedacht: vwo’ers hebben behoefte aan kunst en cultuur en vmbo‘ers kunnen beter op werkweek naar een kamp in de Ardennen of op een waddeneiland. Ook het idee dat de ouders van vwo-leerlingen meer te besteden zouden hebben dan ouders van vmbo-leerlingen werd vaak genoemd. Toch is dat een (te) eenvoudig beeld. In mijn regio bijvoorbeeld is een groot aanbod aan banen in de procestechniek en maintenance waarbij mbo‘ers met hun specialisaties bakken met geld verdienen, door onregelmatigheidstoeslagen en ploegendiensten. Daar kunnen veel hbo-banen niet tegenop.”
We maken en meten veel verschil tussen leerlingen, met als argument dat we iedere leerling zoveel mogelijk ‘op maat’ willen bedienen. Hoe kijk jij hiernaar? “Maatwerk is een term voor in schoolgidsen. Om leerlingen mee naar school te lokken. Eenmaal op school zit je met 30 leerlingen in de klas, volg je allemaal dezelfde methode, maak je allemaal dezelfde toetsen en verplaats je als een kudde schapen allemaal op hetzelfde moment van het ene naar het andere lokaal. Als de 40 lesweken om zijn, gaan alle leerlingen op hetzelfde moment een klas verder. Tenzij je natuurlijk niet in de pas loopt, dan mag je als beloning blijven zitten en alle vakken opnieuw doen, ook de vakken die je ruim voldoende hebt afgesloten. Soms leveren scholen ‘maatwerk’ door leerlingen met ‘gepersonaliseerde’ programma’s achter een computer te zetten. Zo kunnen leerlingen individueel hun eigen route afleggen. Sommige scholen zetten op hun gevel ‘Hier kun je worden wie je bent’ of ‘Word de beste versie van jezelf’ met daarbij de boodschap dat iedere leerling zijn eigen talenten mag ontwikkelen op school. Maar die talenten moeten dan wel samenvallen met een schoolvak. Als je talent pianospelen, rugby, paardrijden of lego bouwen is, dan is daar echt geen ruimte voor. Maatwerk op Nederlandse scholen is vaak een farce.”
Je spreekt in je post over waarderingsgelijkheid? “Ik praat over waarderingsgelijkheid om dat ik denk dat een school die vwo’ers naar Barcelona stuurt en vmbo’ers op werkkamp naar Schiermonnikoog, simpelweg minder waardering heeft voor de vmbo-populatie. Kennis wordt in de Nederlandse maatschappij nog altijd als het hoogste goed gezien. Een vwo‘er heeft meer kennis, dus die hebben meer privileges. Skills zijn prachtig tijdens een coronacrisis; vuilnismannen, zorgmedewerkers en loodgieters worden dan op het schild gehesen. Maar als de crisis voorbij is, laten we onze helden weer net zo makkelijk van het schild glijden om plaats te maken voor de kenniswerkers.”
Je houdt je al heel lang bezig met het thema van gelijke kansen. Waar zit de bron? “De bron voor mijn drive zit voor mijn neus in de klas. Ik kies al 14 jaar bewust voor het vmbo. Het zijn vaak leerlingen die veel te vaak gehoord hebben dat ze iets niet kunnen. Er is in mijn ogen niets mooiers dan vmbo-leerlingen net zo trots te laten zijn op hun praktische vaardigheden als vwo’ers op hun kennisbasis. Mijn doel: elke vmbo’er laten shinen op hun diploma-uitreiking en ze de eigenwaarde en zelfrespect mee te geven waar ze (net als iedere leerling in Nederland) recht op hebben.”
Thijmen Sprakel is docent Engels en muziek op scholengemeenschap Helinium in Hellevoetsluis, en redacteur van de onderwijswebsite EduKitchen.nl.