Afgelopen week viel ik midden in een uitzending van VPRO Tegenlicht over het faillissement van het Slotervaartziekenhuis, eind 2018. Student Geneeskunde Sarah loopt op dat moment in het Slotervaart haar coschappen. Ze besluit de camera op te pakken en het verloop te filmen. En zo zien we hoe verplegend personeel en directie proberen te redden wat er te redden valt tot eind 2018 tot ieders grote verdriet en verbijstering het doek valt. Personeel en patiënten blijven ontredderd achter.
Het faillissement van het Slotervaart is een verhaal dat aan niemand geruisloos voorbij gegaan is. Wie heeft zich niet verbaasd over het gesleep met soms doodzieke patiënten en het tijdframe waarbinnen dit kennelijk allemaal moest plaatsvinden. Velen trokken destijds de vergelijking met de bankencrisis en vroegen zich af waarom we wél een bank overeind hielden met gemeenschapsgeld, maar een ziekenhuis niet. Toch bracht het klein gefilmde verslag van Sarah me opnieuw van mijn stuk. Ik denk dat zij doel trof door zich voornamelijk te richten op verpleegkundigen, patiënten en artsen: de eerst betrokkenen bij de kerntaak van een ziekenhuis. Alles waaraan zij behoefte hadden, wat zij als verstandig en noodzakelijk achtten viel niet meer samen met de manier waarop beleidsbesluiten genomen werden. Er was een fundamenteel verschil in perceptie met betrekking tot het wezen van de zorg. Het eenvoudig en helder geformuleerde pleidooi van de eerstelijns professionals was: een ziekenhuis run je niet als bedrijf, zorg is geen product en een patiënt is geen consument. Goede zorg is niet het opleveren van de afgesproken 300 dotterbehandelingen per jaar of het slim omzetten van medisch handelen in doorgerekende diagnose-behandeling-combinaties. Goede zorg is op de eerste plaats de inspanning van velen om die ene mens beter te maken. Met andere woorden, het primaat van goede zorg ligt bij de arts, de verpleegkundige en de patiënt.
Een ziekenhuis run je niet als bedrijf, zorg is geen product en een patiënt is geen consument.
Dit aprilnummer gaat over passend onderwijs, hoewel ik dat voorzichtig zeg. Er is veel meer over passend onderwijs te vertellen dat wij op deze pagina’s bij elkaar brengen. Het is een majeure operatie met veel invalshoeken. Hoe is de teneur van de publieke discussie? Niet zo fraai: overbelaste leraren, ouders die van het kastje naar de muur worden gestuurd, en thuiszittende leerlingen. We hebben ervoor gekozen om niet per se op zoek te gaan naar deze verhalen (want die zijn er al) maar eenvoudigweg een aantal mensen het woord te geven die op verschillende plekken in het systeem betrokken zijn: de leraar, de bestuurder, de mentor, de verzuimconsulent…
En zo kom ik terug bij de impact van het verslag van Sarah, dat wat mij betreft de eigen sector ontstijgt. Met streven naar inclusief onderwijs is niets mis. Vanuit visie besluiten om schotten op te heffen en leerlingen zoveel mogelijk bij elkaar te houden is passievol te verdedigen. En daarop beleid maken is vast een vak. Maar dan. Tussen beleid en werkelijkheid staan managers en bestuurlijke verslagen. De reportage van Sarah vertelt ons dat zorg geen bedrijf is en laat zien hoe de bevreemding toeslaat als wat wijs wordt geacht in de praktijk niet meer samenvalt met wat effectief wordt geacht bij de afdeling rekenarij. Die les kunnen we ter harte nemen. Wat we dus niet moeten doen is passend onderwijs overlaten aan de zorgverzekeraars van het onderwijs. Het primaat van goede zorg ligt bij de direct betrokkenen en de wijsheid die op die plekken aanwezig is, is van fundamenteel belang voor beleid. Kan niet genegeerd, mag niet genegeerd en moet gefaciliteerd. Dat betekent veel, nog veel meer dan op dit moment zichtbaar is. Al is het alleen al het gegeven dat er al jaren wordt gepingeld over het budget voor PRO en LWOO.
De les van Sarah? Het is het vermogen te luisteren en dienend te handelen van bestuur en beleid dat doorslaggevend zal zijn voor ons succes op weg naar inclusief onderwijs in Nederland.
Veel leesplezier met dit nummer,
Renske Valk,
hoofdredacteur
P.S. Ik zou het niet gek vinden om zo’n reportage eens te bekijken met je bestuur en je collega-scholen. https://www.vpro.nl/programmas/tegenlicht/kijk/afleveringen/2018-2019/Exit-Slotervaartziekenhuis.html