De 5 interactiestappen voor leren

De 5 interactiestappen voor leren is een boekje met een duidelijke structuur, dat na lezing makkelijk gebruikt kan worden als naslagwerk. De vijf hoofdstukken waarin de interactiestappen worden uitgelegd hebben ieder een eigen kleur en volgen een vast stramien, waardoor het model sterker benadrukt wordt. Dat model is bedacht op basis van bestaande onderwijstheorieën, lesobservaties en ervaring.

Ik vond het prettig om in de verschillende hoofdstukken weer herinnerd te worden aan een aantal zaken uit die onderwijstheorieën, zoals het benoemen van specifieke leerdoelen of de acht-seconden-regel, en ook om ze in hoofdstuk 7 Uitgangspunten nog eens samengevat te zien met doorverwijzing naar verdere literatuur.

Ook de uitgeschreven dialogen tussen leerling en leraar ter illustratie van de interactiestappen hielpen mij nadenken over mijn eigen lespraktijk. Eigenlijk merkte ik dat ik bij lezing van het boek voortdurend mijn eigen lessen evalueerde langs de meetlat van deze interactieregels. Dat was soms confronterend, maar ook leerzaam. Ik ben dan ook al begonnen met het implementeren van enkele elementen uit het boek.

Het is prettig dat het boek zo praktisch is en zo helder is opgebouwd. Je kunt er goed mee oefenen om je de vijf interactiestappen weer eigen te maken. Toch mis ik een theoretische inleiding, bijvoorbeeld zoiets als How we learn van Benedict Carey. Wat is leren precies en waarom zou je daar invloed op gaan uitoefenen als docent? En waarom deze vijf interactiestappen? Gaat dit boek niet te veel over onderwijzen, en te weinig over leren? Veel voorbeelden gaan over een klassensituatie. Maar dan vind ik dit boek bijna over een laboratoriumsituatie spreken; in een klas heb je soms zes leerdoelen en geen tijd om dertig leerlingen waar te nemen en van feedback te voorzien. Waarom is daar geen discussie over? Zitten we niet ook te wachten op boeken waarin gesproken wordt over leerlingen die gepersonaliseerd leren zonder docent, individueel of met elkaar? Hoe zouden de stappen van waarnemen en feedback geven eruit zien bij dit individuele leren? Een praktisch boek, maar zonder veel innovatie.

Dit handzame boek oogt aantrekkelijk en vernieuwend. Het is overzichtelijk, leest snel weg, maar blijkt inhoudelijk een compilatie van onderzoeken van o.a. Hattie en Voerman & Faber waar het 5 interactiestappenmodel overheen is geplaatst, een creatieve vertaalslag van de reflectiecirkel van Korthagen (p.110). Er wordt veel herhaald, met als toppunt de miniles aan het begin die volledig identiek is aan pagina 79-80. De uitgeschreven dialogen, die veelvuldig ter illustratie zijn ingevoegd, bieden niet altijd een meerwaarde. De uitleg ‘Het zal duidelijk zijn dat dit model pas gaat werken als het ook echt toegepast wordt.’ (p.115) is haast Cruyffiaans. Een zin als ’..dat leraren…enigszins zijn verleerd om de essenties uit paragrafen en hoofdstukken te halen’(p.115) doet de beroepsgroep onrecht. Onjuist is om het kunnen onderscheiden van hoofd- en bijzaken te scharen onder de noemer zelfregulatie. (p.32 ‘Daarnaast is er een groot aantal strategieën die niet over de lesstof, maar over zelfregulatie gaan, bijvoorbeeld hoofd- en bijzaken kunnen onderscheiden…') Wat meer feedback en een kritischere redactie van het boek zou de inhoud ten goede zijn gekomen.

Ondanks dat ik het een overzichtelijk boekje vond om te lezen met praktische toepasbare tips, heb ik niets gelezen wat ik nog niet wist. Voor docenten die nog weinig hebben gelezen over hoe leerlingen het best leren, lijkt me dit een goed boek om mee te beginnen. Voor mij was het echter eerder een opfriscursus, die mij weer bewuster voor de klas doet staan. Zo probeer ik nu na het stellen van een vraag leerlingen echt 8 seconden de tijd (en dat is lang) te geven om na te denken voordat ik een nieuwe en vaak simpelere vraag stel. Ook het ophalen van voorkennis en leerlingen zelf op hun werk laten evalueren zijn onderwerpen waar ik weer meer aandacht op vestig. Tot slot vraag ik mij nog wel af of dit boek niet nog dunner had kunnen zijn, aangezien dit toch al dunne boekje veel in herhaling valt.

De 5 interactiestappen voor leren is een handzaam, slim ingedeeld en zeer overzichtelijk boek. De inhoud is voor docenten die (recent) de lerarenopleiding hebben gevolgd een samenvatting van dat wat je in de opleiding aangeboden hebt gekregen. Toch kan het fijn zijn om dit snel te lezen boek er eens bij te pakken. Zeker het hoofdstuk over vragenstellen kan je helpen om dit bewuster te doen in je lessen. Zo was de zin ‘Stel alleen vragen als je ook echt geïnteresseerd bent in het antwoord van de leerling en de leerling zijn eigen antwoord mag formuleren en niet het antwoord moet geven dat jij in je hoofd hebt’ voor mij een goede reminder. Wat mij betreft geen aanvulling voor in je boekenkast maar misschien wel een goed boek voor in de lerarenkamer?!