Met het afronden van dit decembernummer sluit ik de tiende jaargang af van dit onderwijsblad, onder mijn hoofdredacteurschap. Nu ik dat zo opschrijf, vind ik het best lang. Ik kan me de begintijd nog goed herinneren. Met enig bravoure had ik het stokje van mijn voorganger overgenomen. Een blad maken? Moeten kunnen, dacht ik. Voor die grootspraak werd ik lange tijd gestraft met slapeloze nachten: nachtmerries over stukken die niet willen lukken, over bijdragen die niet willen komen en aanstormende deadlines. Daar stond ook iets tegenover. Mijn loopbaan had zich al gekenmerkt door te gaan van specialist naar generalist, maar nu dijde mijn werkterrein uit als een nieuw sterrenstelsel. Het aantal onderwerpen en vraagstukken in het onderwijs leek oneindig en het aantal organisaties ontelbaar. Als een robotstofzuiger op dwaalstand toerde ik door het landschap, dronk talloze koppen koffie, sprak vreselijk veel aardige en verstandige mensen, en leerde over de hoed en de rand, de vork en de steel en over hoe de hazen lopen. Ik vond mijn eigen missie, wat zich ongeveer laat beschrijven als: een mooi blad maken (want dat verdient het onderwijs), de blik breed houden en het gesprek op gang. En nam op de koop toe: het moet maar zoals het kan. Deze tien jaren zijn voor mij een groot cadeau geweest. Dit begint op een afscheidswoordje te lijken, en zo is het helemaal niet bedoeld. Het zal een kwestie van december zijn. Ik kijk gewoon even terug, persoonlijk. En trouwens ook naar de themanummers van het afgelopen jaar. We hebben het gehad over de kwestie van onderwijsbevoegdheden, over een zorgvuldige kijk op het leesprobleem, over de pedagogische betekenis van het begrip geduld, over het belang van veiligheid op school, over het besturen van onderwijs anno 2021, over de vrijheid van onderwijs vervat in artikel 23, over de structurele overladenheid van het curriculum, over toetsing en toetsbeleid. En over onderwijs en film, het thema van het nummer dat u nu in handen hebt. (Ik kom er maar niet uit of ik ‘je’ of ‘u’ moet hanteren.)
We hebben het gehad over de kwestie van onderwijsbevoegdheden, over een zorgvuldige kijk op het leesprobleem, over de pedagogische betekenis van het begrip geduld, over het belang van veiligheid op school, over het besturen van onderwijs anno 2021, over de vrijheid van onderwijs vervat in artikel 23, over de structurele overladenheid van het curriculum, over toetsing en toetsbeleid. En over onderwijs en film.
Inmiddels stroop ik de mouwen op voor het volgende jaar. We zullen 2022 openen met een themanummer over onderwijs en de vrije markt. Het nummer daarna zal aandacht besteden aan het werken aan motivatie en opgewektheid onder leerlingen. Hoe zet je ze (weer) aan en laat je hen geloven in de toekomst? De tijden werken bepaald niet mee. En ergens in de maanden daarop staat nog geprogrammeerd ‘wijsheid gaat met pensioen’, oftewel: wie heeft, op de rand van zijn pensioen, een relevant verhaal te vertellen aan de huidige generatie docenten? En dan gaan we ook nog een experiment doen dat te maken heeft met een onderzoekende docenthouding. Én ik wil nog iets anders uitproberen en dat is het volgende.
Als ik nu eens aan een schoolbestuur voorstel: stel met mij een themanummer samen. Wat is actueel op jullie scholen? Waarover zou je graag willen vertellen? Welke mensen in jouw organisatie laat je graag aan het woord? Welke vragen heb je en bij wie gaan we te rade voor antwoorden? Wie inspireert jou en geef je graag het podium?
Zouden we op deze manier een nummer kunnen maken dat voor iedereen lezenswaardig is? Ik ga het in ieder geval uitproberen. Mocht je je als lezer – hmm… toch ‘je’ – aangesproken voelen en zie je er inhoudelijk heil in om jullie prestaties en besognes een keer in een themanummer te delen, stuur me dan een mail. Dan verkennen we hoe zo’n samenwerking eruit zou kunnen zien. Denk er wel goed over na, want het betekent ook: extra werk.
Dit decembernummer gaat over onderwijs en film. Het thema is ingegeven door de decembermaand, ‘de donkere dagen voor kerst’, waarin je je graag naar een filmhuis spoedt, weggedoken in de kraag van je jas, over de sierbestrating die glinstert onder de kerstverlichting. Maar eenmaal binnen is het warm en gezellig en nestel je naast je dierbaren in het rode fluweel van de bioscoopfilm. De gordijnen gaan nog iets verder open, de hoofdfilm begint. En na elke goede film ben je weer een heel klein beetje veranderd. Zeker als het een onderwijsfilm betreft.
De bioscopen zijn nog open, gelukkig.
Ik wens jullie fijne feestdagen en een heel goed en gezond 2022.
Renske Valk, hoofdredacteur