Hoe gaat het met hen, ruim een jaar later? Wel, het gaat door. Op de hiernavolgende pagina’s leest u hoe met man en macht gewerkt wordt aan andere, moderne, vernieuwende en eigenzinnige onderwijsontwerpen en organisatieaanpassingen. Verhalen over onzekerheid en moed, en over vertrouwen en loslaten. De verhalen zijn opgehaald door de mensen van Schoolinfo, die het initiatief begeleiden.
Ik moest er aan denken toen ik vlak voor het schrijven van deze editorial luisterde naar een lezing van Jan Derksen, op een van de NIVOZ-avonden. Hij sprak onder andere over het narratief, als verbindend element tussen verleden, heden en toekomst. Ik vat het op als het verhaal van je eigen ontstaan, van de waarden die je belangrijk bent gaan vinden en van waaruit richtsnoeren voortkomen voor je handelen, nu en in de toekomst. Derksen vroeg: ‘Wat is bijvoorbeeld het narratief van je gezin?’ Ik dacht daarover na en stelde vast wij dat nooit uitdrukkelijk benoemd of besproken hebben. Wij deden de dingen en vonden er iets van, en dat heeft wel degelijk geleid tot een bepaalde gezinscultuur. Ik zie het weerspiegeld in dat wat mijn kinderen doen en vinden. Ik vind het eigenlijk wel jammer dat we er nooit zo uitdrukkelijk over hebben gesproken, onze particuliere histories eens hebben bezien, en woorden hebben gegeven aan gezinswaarden. Het had kunnen leiden tot een bewustere vorm van gezamenlijk in het leven staan, en een sterker besef van wat je doorgeeft en wat niet. Het had ons gezins-ethos, als je dat zo kunt noemen, ook meer voorwerp van dialoog en evolutie gemaakt.
Wat is het narratief van de school? De analogie op de onderwijsavond met Derksen lag voor de hand. Waar komt je school vandaan? Wat is jullie ontstaansgeschiedenis, wat heeft dat betekend voor de dingen die je van waarde vindt, en wat betekent het voor de manier waarop je nu handelt? Het zijn vragen die grote verwantschap hebben met de missie van een school, het bestaansrecht van een organisatie, de dieper liggende motivator om bij te dragen door de dingen die je doet. Maar het begrip narratief heeft de betekenis van ‘verhaal’ in zich, het nodigt uit tot vertellen, en tot een positionering in de tijd. De term narratief wekt sterker mijn nieuwsgierigheid dan het toch wat uitgeholde begrip missie.
Scholen die zich ontwikkelen, moderniseren, in beweging zijn, zichzelf opnieuw uitvinden spelen simultaanschaak. Ze onderzoeken nieuw onderwijsaanbod, kiezen voor andere didactische aanpakken of pedagogische benaderingen en bieden het hoofd aan organisatorische uitdagingen en consequenties. En onderwijs vernieuwen is mensenwerk. De mensen die er werken moeten mee, moeten meevoelen, meedenken, meedoen, mee enthousiast worden. Dat vraagt om collectief uithoudingsvermogen, en steeds weer de juiste woorden, die de boodschap sterker laten worden in de hoofden, harten en handen. Onderwijsvernieuwing vraagt om een narratief. Waar komt deze school vandaan? Wat is de ontstaansgeschiedenis van deze school, wat heeft dat betekend voor de dingen die op deze school van waarde waren en nog zijn? En hoe gaat het verhaal nu verder in het licht van de vernieuwingen die we doorvoeren? Het narratief van de innovatie.
En ik ga binnenkort weer eens een avondje beleggen met mijn kinderen. Het is nooit te laat voor een goed gesprek.