Met Groeten van Gerri maakte Frank Lammers een tijdsdocument over het lot van de leraar in Coronatijden en de gruwelen van lesgeven via Zoom. In deze comedy draagt scheikundeleraar Gerri tijdens het online lesgeven geen broek. Want ach, via de webcam komt alleen je bovenlichaam in beeld. Het gaat mis als Gerri na de les vergeet om zijn camera uit te zetten. I

Filmbeelden van jezelf in je onderbroek. Het staat voor onze grootste angst.

“Als het mij zou overkomen, zou ik er eigenlijk niet zo’n gene hebben, maar het is gebleken dat zo’n vergissing nieuwswaardig is. In het afgelopen jaar, nadat de film was gemaakt, verscheen een reeks berichten in de media over leraren, directeuren en een burgemeester in hun onderbroek.”

Hoe kwam je het op het idee voor deze film?

“Mijn dochter, toen vijftien, volgde thuis een online les via de laptop met het geluid uit, ondertussen zat ze naar haar telefoon te staren. Wat een eenzaam vak moet die leraar hebben!, dacht ik. Zelf gaf ik kort daarna een online gastles voor een goed doel. Verschrikkelijk vond ik het. Die mensen waar je tegen praat… je weet niet wie ze zijn en krijgt geen reacties terug, dus je kunt niet op ze inspelen. Het zoog energie. Deze ervaringen brachten me op een idee. Ik was in die tijd op zoek: hoe kun je ondanks de anderhalve-meter-afstand-regel toch een film maken? Dit is het!, dacht ik, de film moet gaan over het lot van de leraar. Want je kunt niet op zo’n manier lesgeven zonder helemaal gek te worden. Je ziet de leerlingen denken: laat ‘m maar kletsen.”

In een witte onderbroek danst hij door de woonkamer, waarna de filmbeelden viral gaan.

Gerri, jouw verbeelding van de leraar, is een antiheld die per ongeluk met zijn neus in de boter valt.

“Gerri doet al dertig jaar hetzelfde tijdens de les en hij denkt dat het werkt. Omdat hij niet mee is gegaan met de tijd is hij niet heel handig. Maar Gerri wordt gedwongen om zich op een andere manier tot de dingen te gaan verhouden. Hij treedt op als Corona-deskundige in tv-programma’s, krijgt als vlog-persoonlijkheid een deal met een ondergoedmerk en wordt een populair figuur."

Wat is de onderliggende boodschap?

“Ik wilde laten zien dat je zo’n situatie kunt aangrijpen om je plan te veranderen. Leraren hebben het moeilijk want het onderwijs is een beetje vastgeroest. Wie verandering in het onderwijs wil, loopt heel erg tegen een muur aan en dan denk ik: geef ze een kans, laat ze hun plan uitvoeren! Want anders kakt het allemaal weer in. Ik heb ondervonden hoe lastig het is om op scholen iets voor elkaar te krijgen. Zo was de voormalige basisschool van mijn dochter op zoek naar een zaaltje voor het afscheidsmoment van de achtstegroepers. Ik heb een circustent geregeld, die stond op een veldje tegenover de school. Maar de moeite die het heeft gekost om het bij die school erdoorheen te krijgen! Zijn de kinderen wel veilig? Maar wat moeten we dan volgend jaar? Het regende vragen. Er zijn altijd redenen te bedenken om iets niet te doen. En als leerkracht kom je snel in het beklaagdenbankje bij ouders terecht, waardoor je bijna bang wordt om iets fout doen. Daarom heb ik bewondering voor leraren die zeggen: protocollen, daar kun je gewoon omheen met wat vindingrijkheid.”

Je morrelt graag aan vaste structuren.

“Ik denk dat het noodzakelijk is. Voortdurend. Want zo gauw iets een vaste structuur wordt, kakt het in en kan de fantasie niet meer los. Als filmmaker kom ik het zelf ook tegen. Bij financieringsaanvragen voor films wordt de vraag ‘Waar lijkt het op?’ gesteld. Mijn antwoord is dan altijd: nergens! Dat vinden zij moeilijk. Maar als creatief persoon wil je iets origineels maken.

Je moet voor een financiering door een mallemolen van vier, vijf jaar. De Groeten van Gerri is een actuele film, we konden daar niet op wachten. We gaan die film toch gewoon maken, dacht ik, zonder budget en ook al ligt de filmbranche plat vanwege de Corona-maatregelen. En dat is gelukt, binnen een maand. Omdat we op één locatie filmden was het allemaal snel geregeld. Als je zonder budget en met een klein team een film maakt, ben je 48 uur per dag bezig. Geeft niet. Je hebt wel het gevoel dat je het zelf in de hand hebt.

De cast bestond onder meer uit Sanne Langelaar, Fedja van Huêt en Viggo Waas. Tijdens het draaien van de film, wist ik niet of ik deze acteurs en de rest van de crew een vergoeding kon geven. Ik stelde een financieringssysteem voor volgens een communistisch principe, maar dan zonder het dogmatische. Iedereen kreeg hetzelfde betaald, naar rato van de gewerkte uren. “Maakt niet uit hoe duur je normaal bent,” zei ik. Uiteindelijk verkochten we de film aan Pathé Thuis en toen nog een keer aan Netflix, waardoor we onszelf tot twee keer toe konden uitbetalen. We hebben er meer aan verdiend dan gebruikelijk. Iedereen gelukkig. Ja, dat vind ik mooi.”

Inspirerend.

“Ik hoop het. Jonge filmmakers moedig ik graag aan: doe het gewoon wel, maak die film! Tegen onderwijsvernieuwers zou ik willen zeggen: na Corona zijn we onszelf opnieuw aan het uitvinden. Je kunt nu makkelijker je eigen nieuwe wetten maken. Grijp dat aan en wees vindingrijk.”

Tamara Klopper is schrijver, journalist en verbonden aan onder andere Eye Filmmuseum en het netwerk Filmeducatie.

Drie Favoriete films van Frank

Dead Poets Society (Peter Weir, 1989)

“Ik hou wel van films over leraren en vind dit nog steeds een van de beste films ooit. Je ziet de leraar die je elk kind gunt. Een leraar die je raakt, iets bij je teweegbrengt en je de liefde voor kennis bijbrengt. Als je mazzel hebt, vind je een Mr Keating.”

Den Skyldige (Gustav Möller, 2018)

“Je blijft als kijker bij de mensen in de alarmcentrale, de wereld komt je binnen via computers. Zonder wisselende locaties was dit toch een hele spannende film. Ok, dacht ik, zo kun je het als filmmaker dus aanpakken als je vanwege de Corona-maatregelen op een plek moet blijven.”

Her (Spike Jonze, 2013)

“Deze film is eigenlijk een lange scène over hoe Theodore's relatie met een digitale vrouw -Samantha gespeeld door Scarlett Johansson- zich ontwikkelt. Alles speelt zich online af en toch is het een hele opwindende en intieme film.”