De coronacrisis zal door de schoolsluitingen de geschiedenisboeken ingaan als een periode met grote impact op het onderwijs. Het effect op het sociale leven, op het leren van onze vmbo-leerlingen en de zorgen rondom leerachterstanden van leerlingen is groot. De grote opdracht die het onderwijs na deze crisis wacht, is hoe we leerlingen leren omgaan met die ervaringen en veranderingen.
Het vmbo-profiel Dienstverlening & Producten (D&P) biedt de mogelijkheid om het onderwijs flexibel in te richten en maatwerk te leveren. Op dit moment volgt bijna dertig procent van alle vmbo-leerlingen het profiel D&P. In samenwerking met het bedrijfsleven en het vervolgonderwijs oriënteren leerlingen zich op uiteenlopende arbeidsgebieden. Zij stellen studie- en beroepskeuze uit door pas in klas 4, in plaats van in klas 2, een weloverwogen keuze te maken. Daardoor zijn ze beter voorbereid op de overstap naar het vervolgonderwijs en vallen ze minder vaak uit.
In tegenstelling van wat vaak wordt gedacht: bij het profiel D&P is het ook gewoon mogelijk om na klas 2 voor een richting te kiezen. Zo heeft een vmbo met voorheen acht profielen haar aanbod teruggebracht naar drie labs: een zorglab, technieklab en een dienstenlab. Leerlingen kunnen keuzevakken doen in één lab maar kunnen ook van lab naar lab switchen om zich breed te oriënteren. Een kwart van alle D&P leerlingen stroomt door naar een vervolgopleiding in de sector techniek. Veel van deze leerlingen overwegen die keuze in eerste instantie niet, maar krijgen een heel ander beeld van deze sector tijdens hun oriëntatie.
Vmbo-leerlingen zoeken vaak hun toekomst in de regio waarin zij opgroeien en leren het beste midden in de maatschappij. Binnen het profiel D&P doen ze praktijkervaringen op bij bedrijven, instellingen en het vervolgonderwijs in hun regio. Bedrijven en instellingen maken daardoor vroeg kennis met hun potentiële medewerkers. Investeren in deze jongeren betaalt zich later terug door loyale en trouwe collega’s die al bekend zijn met het bedrijf.
Een kwart van alle D&P leerlingen stroomt door naar een vervolgopleiding in de sector techniek.
Maar dit vraagt wel om een andere grondhouding en nieuwe vaardigheden van leerlingen én docenten. Door adequate begeleiding, maatwerk en differentiatie door de docenten kunnen leerlingen leren om hun ervaringen te gebruiken, om zichzelf te ontwikkelen en verantwoorde keuzes te maken. Door de thema’s technologie, globalisering, duurzaamheid en gezondheid te koppelen aan maatschappelijke gebeurtenissen zoals bijvoorbeeld de coronacrisis, leren leerlingen zich open te stellen voor andere onderwerpen en die met elkaar te verbinden. Leerlingen leren hierdoor ook al vroeg dat een ‘leven lang leren’ een vereiste is om adequaat te blijven functioneren op de arbeidsmarkt. Dat kan om bijleren gaan, maar ook over omscholen.
Naast de corona-crisis kennen vmbo-scholen ook andere uitdagingen voor de toekomst. In krimpregio’s is het lastig om een breed onderwijsaanbod in stand te houden. Besturen investeren veel tijd en geld in profilering en positionering om leerlingen te werven. Scholen vissen in dezelfde (beperkte) vijver als het gaat om instroom van nieuwe leerlingen en het aantrekken van docenten.
Het eigenbelang van de school om het hoofd boven water te houden gaat hierbij soms boven het belang van de samenleving en de gezamenlijke opdracht van het onderwijs om uitstekend en divers aanbod voor leerlingen te verzorgen.
Juist in deze regio’s kunnen collega-scholen onder de paraplu van het profiel D&P samen tot een zo breed mogelijk onderwijsaanbod komen. Bijvoorbeeld door het opzetten van leerlijnen op regionaal niveau en het aanbieden van keuzevakken in co-creatie met bedrijven en het mbo. Zo werkt een D&P-school samen met de opleiding Veiligheid en Vakmanschap van een ROC aan een route voor vmbo-leerlingen die geïnteresseerd zijn in Safety & Security.
Daarnaast kan een relatiemanager zorgen voor het verbinden, opbouwen en onderhouden van deze relaties, van vmbo tot en met hbo. Dit ‘onderhoud’ moet gericht zijn op persoonlijke contacten tussen leerlingen en ondernemers en tussen leraren en het bedrijfsleven. Zo worden meer leerlingen bereikt en geïnformeerd over beroepen waarvan zij het bestaan nog niet wisten. En niet alleen in het vmbo maar ook in havo en vwo kan een bredere oriëntatie op beroepen soelaas bieden voor veel leerlingen.