Een goede leerkracht is harder nodig in Heerlen dan in Amsterdam, zei iemand in een recente uitzending van De Publieke Tribune. Betrokken leerkrachten namen deel aan een gesprek. Daarbij ging het ook over onderadvisering voor leerlingen van groep acht: “Doe maar een stapje lager, dat is beter voor jou.” Dit advies blijkt vaker aan kinderen van ouders met een lagere opleiding te worden gegeven. De goedwillende leerkrachten zouden in “De meeste mensen deugen” van Rutger Bregman de paragraaf over het Pygmalion-effect moeten lezen.

In 1963 doet een jonge psycholoog van Harvard, Bob Rosenthal, een experiment met ratten. Hij zegt tegen zijn studenten dat hij twee soorten ratten heeft (slimme en domme) en dat die ratten zo snel mogelijk de uitgang moeten vinden in een labyrint. De ratten zijn niet verschillend, maar dat weten de studenten niet. Toch blijken de ‘slimme’ eerder de uitgang te vinden dan de ‘domme’. Rosenthal denkt dat dit te maken heeft met het verwachtingspatroon van de studenten en de manier waarop ze met de ‘slimme’ ratten omgaan: zachter, verwachtingsvoller, warmer.

Hij zegt tegen zijn studenten dat hij twee soorten ratten heeft (slimme en domme) en dat die ratten zo snel mogelijk de uitgang moeten vinden in een labyrint.

Het experiment wordt herhaald, maar dan op een school in San Francisco. Leraren krijgen te horen dat een groep leerlingen via een test geselecteerd is op hun grote potentie om te studeren. In feite is dit niet gebeurd. Wie deel uitmaakt van de slimme groep wordt bepaald door een muntje op te gooien. Het resultaat is gelijk aan dat van de ratten: de ‘slimme’ groep gaat veel beter vooruit dan de ‘domme’.

Inmiddels is het Pygmalion-effect in honderden studies aangetoond: soldaten vechten harder als officieren meer verwachten, patiënten worden sneller beter als verpleegsters meer verwachten, werknemers presteren beter als managers meer verwachten.

Pygmalion is in de Griekse mythe een prins en beeldhouwer die zo verliefd is op zijn beeld van een vrouw (Galatea) dat Aphrodite haar tot leven wekt. Wat mij betreft, komt er een ‘mural’ van Galatea op de gevel van onze school en worden we Het Pygmalion College, school voor verwachtingsvol onderwijs. Ik verwacht dat onze goede leerkrachten onze leerlingen een stapje hoger brengen.

Fons van de Wall is sectordirecteur op het Graaf Huyn College in Geleen.